Een collectief burgerinitiatief rond zelfvoorzienend leven op het water – dat is Schoonschip, in het Johan van Hasseltkanaal in Amsterdam-Noord. Tien jaar geleden ontstond het eerste idee, en inmiddels is eindelijk de eindstreep in zicht. We vroegen architect en toekomstig bewoner Wouter Valkenier naar zijn ervaringen.
Hij zit nu nog op tweehoog in Amsterdam, met zijn vrouw en drie kinderen in een kleine huurwoning van 60 vierkante meter. Maar dat duurt niet lang meer, want in het voorjaar van 2019 kunnen ze, als ook de laatste loodjes volgens plan gaan, eindelijk in hun waterwoning trekken. Een ultieme kans, zo noemt Wouter Valkenier het, die onder de naam Studio Valkenier werkt als zelfstandig architect. ‘Je eigen huis ontwerpen en als collectief ook nog je eigen omgeving vormgeven, dat is heel bijzonder.’
Drijvende droom
Schoonschip is opgezet door Marjan de Blok, van origine programmamaker, die ervan droomde om te wonen in een duurzame drijvende woonwijk. Wat haar plan zo uniek maakt is dat ze vooraf al een community van betrokken bewoners om zich heen heeft verzameld – en dat die bewoners zelf de gehele ontwikkeling en realisatie hebben georganiseerd. ‘We hebben allemaal onze eigen drijvende droom gebouwd,’ zegt Wouter erover.
Samenwerken met topvakmensen
In het geval van Wouter en zijn vrouw Mijke, die ook architect is, bestaat die drijvende droom uit een hoofdconstructie van dikke eiken balken die met pen-gatverbindingen aan elkaar zijn gezet. Ze hebben hergebruikte materialen gebruikt, zoals raampartijen uit een bedrijfspand, en hebben ook andere ontwerpers laten meedenken, ‘omdat we zelf ook graag samenwerken met topvakmensen. Onze balustrades en buitentrap zijn bijvoorbeeld ontworpen en bedacht door Michiel Poelmann. Hij heeft zich laten inspireren door wuivend riet en heeft waanzinnig mooi verfijnd staalwerk gemaakt.’
Ecologische voetsporen
De andere bewoners – we hebben het over 46 huishoudens waar straks meer dan 100 mensen gaan wonen – hebben allemaal hun eigen zwaartepunten aangebracht in hun ontwerp. Zo zijn er Schoonschippers die strobalen in de muren van hun huis verwerken, worden er recycledouches ingebouwd en is er zelfs een vacuümtoilettensysteem met biovergister. Eén ding hebben alle bewoners echter gemeen: ze willen duurzamer leven en hun ecologische voetsporen verkleinen.
Lange adem
Mooie woorden, en nog mooiere dromen dus. Toch zijn er ook kanttekeningen te plaatsen: Wouter en Mijke zijn nu al négen jaar bezig met het project. ‘Doordat alle procedures zoveel tijd hebben gekost, is het een traject van een lange adem geworden. En we weten dat bepaalde duurzaamheidstechnieken over een tijdje waarschijnlijk alweer achterhaald zijn. Sommige mensen zijn in de loop van de tijd ook afgehaakt, bijvoorbeeld omdat hun privésituatie is veranderd. Maar ik weet zeker dat het lange wachten beloond gaat worden. Want stel je nou eens voor: een ochtendduik nemen als je wakker wordt, ’s avonds genieten van de avondzon op je zelfontworpen dakterras, en ondertussen weten dat de accu is volgeladen om de water- en warmteterugwindouche mee te verwarmen… Daar word je toch blij van?’
